Luthers misordinarium bestaat uit strofische bewerkingen van de klassieke vaste gezangen van de mis (Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus en Agnus Dei). Deze mis-liederen ontstonden in het begin van de 16e eeuw en gaan terug op Gregoriaanse voorbeelden. Het Luthers misordinarium bevat bij verschillende misdelen meer tekst dan de oorspronkelijke Latijnse misdelen (zoals in de Kyrie-koralen), waardoor het geheel didactischer is van aard. De verwantschap tussen de klassieke Latijnse tekst en het Lutherse Duits is soms duidelijk, zoals bij het Credo, en soms ver te zoeken, zoals bij het Gloria. Het Lutherse Gloria is eigenlijk gewoon een nieuw lied, dat trinitarisch is van inhoud. Ook het Kyrie duidt Luther trinitarisch, in lijn met een vroegmiddeleeuwse gedachte. Zo schrijft hij voor iedere Kyrie-roep een apart lied, gericht tot respectievelijk de Vader, de Zoon en de Geest.
Bewerkingen van de hand van Bach over de Kyrie-koralen, het Gloria, het Credo en het Agnus Dei klinken aankomende zondag in de Gertrudiskathedraal. Het is mooi om te horen hoe Bach de verschillende delen verklankt met duidelijk begrip van de achterliggende theologie. Het ‘Allein Gott in der Höh sei Ehr’ is bijvoorbeeld geschreven in trio-vorm (Vader, Zoon en Geest); het Agnus Dei kenmerkt zich door een zogenaamd Seufzer (zucht) motief, (opeenvolging van twee dalende noten), en het Credo wordt ingezet door de tenor, waarna de andere stemmen volgen (net als in een gezongen mis waar de Priester het Credo intoneert en de parochianen volgen).
Muziek voor de dienst:
Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit, Alio modo. Manualiter, BWV 672
Christe, aller Welt Trost, BWV 673
Kyrie, Gott Vater in Ewigkeit, BWV 674
Allein Gott in der Höh sei Ehr à 2 Clav. et Ped., BWV 676
Muziek tijdens de communie:
O Lamm Gottes, unschuldig, BWV 618
Muziek na de dienst:
Wir gläuben all an einen Gott, in Organo pleno con Pedale, BWV 680
Van de Kyrie-koralen heb ik alvast een opname gemaakt op het S.F. Blank orgel uit 1978 in de Kruiskerk van Nijkerk, zondagmorgen klinken deze stukken op het K.B. Blank orgel uit 1968 in Utrecht.
Veel luisterplezier gewenst en een goede zondag!